بخش مرزداران وشهر مزداوند با نام تاریخی مزدوران جزئی از سرزمین تاریخی سرخس به شمار می آید، سرزمینی با گذشته ای پراز فراز ونشیب که هم اکنون در دوسوی مرز کشورهای ایران وترکمنستان قرار گرفته است.
مزدوران اگر نه به عنوان یک شهر، دست کم به عنوان موضعی کلیدی واستراتژیک در مسیر شاهراه اعظم خراسان (جاده ابریشم) از آغاز دوره اسلامی جایی شناخته شده ومشهور بوده.با توجه به قدمت نام مزدوران ویکسانی تلفظ واملای آن طی هزاروچهارصد سال دوره اسلامی تاریخ ایران ، باید برای آن اصالت قائل شد. اما این نام نمی تواند ارتباطی با کلمه “مزدور”فارسی داشته باشد، بر عکس احتمال می رود اصل آن “مزتوران” یا”مزدتوران” باشد. حمدالله مستوفی هم از مزدوران به صورت “رباط توران” نام برده است. درهر حال این نام قدیمی ومعتبر ارتباطی با “مزدور” و”مزدوری” ندارد. بنیانگذاران مزدوران جدید حدود سال های ۱۳۰۰ش. وقبل از تاسیس پادگان کنونی در این آبادی شروع به زندگی کردند.
دراوایل قرن جاری شمسی تمامی ساکنین آبادی مزدوران (شهر کنونی مزداوند) را فارسی زبانان شیعه مذهب تشکیل می دادند. شهر مزداوند به عنوان یکی از نقاط شهری ، شهرستان سرخس محسوب می شود و مرکز بخش مرزداران می باشد که در فاصله ۹۲ کیلومتری شمال شرقی شهر مشهد ۸۵ کیلومتری شهر سرخس و در۳۶ درجه و۹ دقیقه عرض شمالی و ۶۰درجه و۳۲ دقیقه طول شرقی و ارتفاع ۹۵۰ متری از سطح دریا واقع شده است.
وسعت شهر مزداوند ۴۹ هکتار می باشد و به دلیل اب وهوایی دل انگیزدر فصل بهار وتابستان یه عنوان منطقه ییلاقی محسوب می شود از ویژگی های بسیار شاخص شهر مزداوند موجود غارمزداونداست که این غار در سال ۱۳۳۵ توسط دو غار نورد کشف شد. قدمت غار مزداوند به هزاره دوم پیش از میلاد می رسد و جز آثار ثبت شده ملی ایران است. دهانه این غار در میان تخته سنگی رو به مشرق قرار دارد.
عرض ورودی آن ۲ متر و ارتفاع آن ۲.۵ متر است. که از نظر وسعت جزء غارهای بزرگ محسوب می شود در بعضی قسمت ها دارای ۲۰۰ متر طول ( با امکان پیاده روی), ۵۰ متر عرض و ۲۰ متر ارتفاع است. علاوه بر غارمزداوند شهر دارای چشم اندازهای گردشگری دیگری ازجمله: رباط شرف یا رباط آبگینه که در۳۴ کیلوتری شمال شهرمزداوند، زیارتگاه وآبگرم هیجده پیر واقع در گردنه مزدوران در چند صد متری شمال مزداوند، دریاچه بزنگان در ۲۵ کیلومتری شمال شهر، غار بزنگان در ۶ کیلومتری جنوب غربی دهکده بزنگان وسد دوستی در ۷۰ کیلومتری شهر مزداوند،واقع شده است.